Jednym z kluczowych elementów odzyskiwania sensu i motywacji w pracy jest umiejętność stawiania granic. Brak asertywności prowadzi do nadmiernego obciążenia obowiązkami, poczucia bycia wykorzystywanym i w konsekwencji – do obojętności oraz wypalenia zawodowego. Wielu pacjentów opisuje, że „zgadza się na wszystko”, a potem ma poczucie, że żyją cudzymi oczekiwaniami, a nie własnym życiem. Nauka wyrażania granic nie oznacza konfliktu, lecz dbałość o swoje zdrowie i efektywność.
Dlaczego granice są tak ważne?
Granice określają, ile energii, czasu i zasobów jesteśmy w stanie poświęcić innym, nie tracąc przy tym własnego dobrostanu. Bez nich praca szybko staje się źródłem frustracji i przeciążenia. Badania z psychologii organizacji pokazują, że osoby potrafiące jasno komunikować swoje potrzeby są mniej narażone na wypalenie i częściej odczuwają satysfakcję zawodową. Granice chronią nie tylko nas, ale i relacje zawodowe – dzięki nim współpraca staje się bardziej klarowna.
Typowe sytuacje wymagające granic
- Nadgodziny – gdy szef regularnie prosi o zostanie „jeszcze na chwilę”.
- Dodatkowe obowiązki – gdy klient oczekuje czegoś, czego nie było w umowie.
- Kontakt po godzinach – gdy telefon i e-maile nie dają odpocząć.
- Nadmierna kontrola – gdy przełożony ingeruje w każdy detal pracy.
W każdej z tych sytuacji pacjent ma wybór: albo ulega i gromadzi frustrację, albo stawia granicę w sposób spokojny i stanowczy.
Scenariusze rozmów z szefem
1. Nadgodziny
„Rozumiem, że to zadanie jest ważne. Dziś nie mogę zostać dłużej, ale mogę się tym zająć jutro rano jako priorytet. Dzięki temu będzie gotowe na czas, a ja wykonam je w pełni efektywnie.”
2. Kontakt po godzinach
„Odbieram telefony i maile do godziny 18. Po tej godzinie nie mam dostępu do służbowych kanałów, żeby zachować równowagę i pełną efektywność w pracy następnego dnia.”
Scenariusze rozmów z klientem
1. Dodatkowe obowiązki
„To zadanie nie było ujęte w naszej umowie. Mogę je wykonać, ale będzie wymagało dodatkowej wyceny i ustalenia nowego terminu.”
2. Zbyt krótki deadline
„Proponowany termin jest zbyt krótki, bym mógł wykonać zlecenie na odpowiednim poziomie jakości. Mogę zaoferować dwie opcje: wydłużenie terminu lub wprowadzenie uproszczonej wersji usługi.”
Perspektywa psychoterapeuty
Psychoterapeuci podkreślają, że trudność w stawianiu granic często wynika z przekonań: „muszę być idealny”, „nie mogę nikogo zawieść”, „jak odmówię, to mnie zwolnią”. W terapii pracuje się nad zmianą tych schematów i budowaniem asertywności. Kluczowe jest, by pacjent zrozumiał, że granice nie są oznaką słabości, ale przejawem szacunku do siebie i do innych.
Ćwiczenie: Moje trzy granice
Weź kartkę i zapisz trzy obszary w pracy, w których najczęściej czujesz przeciążenie. Następnie zapisz, jak mógłbyś zakomunikować granicę w każdej z tych sytuacji w prostym zdaniu. Ćwiczenie to pomaga przygotować się do realnych rozmów i buduje pewność siebie.
Podsumowanie
Stawianie granic w pracy to nie luksus, lecz konieczność. Dzięki nim możemy chronić swoją energię, odzyskiwać sens pracy i budować zdrowe relacje zawodowe. Jasna komunikacja – zarówno z szefem, jak i klientem – zmniejsza ryzyko wypalenia i pozwala na bardziej świadome zarządzanie własnymi zasobami.